^#smrgSAHAF Sancho'nun Sabah Yürüyüşü -

Hikâye, fıkra, gezi yazısı, makale, tiyatro ve radyo oyunu gibi çok sayıda türde eser kaleme alan Haldun Taner; kurgusal yapıtlarında mizahı başarıyla kullanmasıyla tanınmıştır. Taner'in mizah yaklaşımı başta öykülerinde olmak üzere konu edindiği toplumsal ve bireysel bozuklukları, alışkanlığı kırma ve ironi yardımıyla gündelik yaşamın tekdüzeleştirici, kanıksatıcı bağlamından çıkartıp okura eleştirel bir biçimde sunmaktır. Bu yolla sanatkâr, çağının ve yakın tarihin eleştirisini dile getirme imkânı bulmuştur.

Bu çalışmada mizahın kurgulanma yöntemi itibariyle incelenen "Sancho'nun Sabah Yürüyüşü" adlı hikâye, 1964 yılında yayımlanmıştır. Taner, mizah unsurlarını hikâyede başarıyla uygulamasından ötürü 1969 yılında Uluslararası Bordighera Mizah Festivali Ödülü'nü almıştır. Hikâyede 'Hülya'nın babası' adıyla zikredilen sahibiyle birlikte sabah yürüyüşüne çıkan Sancho adlı köpeğin Göreme Sokak'tan Sıhhiye'ye uzanan yolda tanıdığı insanlar ve köpeklerle karşılaşmasıyla gelişen durum ve olaylar, onun bakış açısı kullanılarak tahlil ve tasvir edilmiştir. Anlatıcı tarafından Sancho'nun yürüyüş sırasında dikkatini her seferinde bir köpeğe (onun temsilinde bir zümreye) ve çevresindeki insanlara yönelterek tanık olduğu uyumsuzluklar karşısındaki görüşleri belirtilmiş; bu sayede birçok gülünç unsurun görünür olması sağlanmıştır.

Haldun Taner'in "Sancho'nun Sabah Yürüyüşü"nde mizahın temel olarak uyumsuzluk üzerine kurulu olduğu söylenebilir. Anlatıda bir hayvana insana ait özelliklerin verilmesi, köpeklerin birbiriyle ve insanlarla olan ilişkilerinin beşeri düzeyde işlenmesi, zıtlıkların bir araya gelmesi ile oluşan mizaha örnektir. Böylelikle köpeklere insani roller yüklenerek rol değiştirme üzerinden uyumsuzluk sağlanır. Anlatıda hikâyenin içeriğinin anlaşılması adına uyumsuzluğu fark edenin niteliklerinden önce uyumsuzluğun görünür olduğu gülme nesnesinin özellikleri belirtilmelidir. Bunlar; gülünçteki insani nitelikler; dikkatsizlik, ruhi zayıflık, beceriksizlik gibi kusurlar ve gülüncün durumunu fark etmemesi hâlidir. - Zeynep Tek