^#smrgSAHAF Herman Melville'in Romanlarında Sanat Anlayışı -

19. yy. Amerikan yazarı Herman Melville yaşadığı dönemde yalnızca bir serüven veya çocuk kitapları yazarı olarak değerlendirilmişti. Fakat 1920'li yıllarda başlayarak Modernizmin getirdiği farklı sanat anlayışı içinde yeniden keşfedilmiş ve o tarihlerden beri eserleri hakkında hemen hemen her eleştiri akımını temsil eden yaklaşımlarla sayısız kitaplar yazılmıştır. Günümüze dek bir sürü Hollywood filmine bile malzeme olan «Moby Dick-Ahab / Ishmael» üçlüsüne getirilen yalınkat yorumların çarpıtılmışlıkları da söz konusu olduğunda bu çalışmanın basılmasına izin vermemin benim açımdan bir takım «sunuş/önsöz» sorunları doğurduğunu itiraf ederek söze başlamak istiyorum.

Her şeyden önce Melville henüz Türkiye'de 1920'lerden sonra tartışıldığı boyutlar - roman yazarlığında açmış olduğu yeni çığır ve getirdiği yazınsal yenilikler - çerçevesinde tartışılmış değildir.

1973'de tamamladığım bu doktora tezimde, bu tartışmaların ötesinde Charles Feidelson Jr.'ın öncülüğünü yaptığı «simgesel yöntem» anlayışını kullanarak Melville'in felsefi bir sorun olan özne-nesne ikilemin sanatıyla ulaştırdığı noktaya ışık tutmaya çalıştım.

Aynı çererçeve içinde, Ishmael'in «görüş açısı»nın meşruluğunu varsayarak öznenin mutlaklığını sorgulamadım. Her çalışmada olduğu gibi bu çalışmanın da karanlıkta bıraktığı boyutlar kaçınılmazdı. Bu çalışmayı, bütün kusurları ile, şu anda yayınlamaktaki amacım gelecekte yapılacak Melville yorumlarına bir basamak oluşturmaktır.

Bu tez basıldığında ister istemez karanlıkta kalan noktaların tartışılıp farklı bakış açılarından değerlendirilmelerine olanak sağlayapabileceğime inanıyorum. Kanımca, bundan böyle Melville'in ele alınış biçimi «varoluşçu» sorunlar üzerine odaklaşacaktır. «Varoluşçu» derken tüm bir «varoluşçuluk» felsefesinin Özneye yönelik yeni açılımlarını kastediyorum. Bunlar Postmodernist yaklaşımın dile getirdiği özne sorunsalı ile ilgili olabilir. Böyle ele alındığında belki henüz karanlık olan noktalar aydınlanacaktır. Özellikle mutlak olduğu varsayılan öznenin bu konumunun postmodern dönemde sorgulanması bu metinlerle ilgili yepyeni ufuklar açabilir. -Prof. Dr. Esim Erdim, İzmir 1991 (Önsözden)