^{#smrgKİTABEVİ} Türkiye Tarımında Yapısal Dönüşüm ve Mevsimlik Tarım İşçileri: Sakarya Örneği -

Geçtiğimiz 20 yıllık süre içinde tarımda yaygın üretim biçimi olarak görülen küçük köylülük nüfus, istihdam ve mülkiyet özellikleri açısından büyük bir alt üst oluş ve çözülme evresinden geçerken, sayı-ları hızla artan mevsimlik tarım işçileri tarımsal işgücü içinde daha yaygın ve görünür hale gelmektedir. Bugün büyükşehirlerin pazar ve marketlerinde satılan tarım ürünlerinin birçoğunda Güneydoğu'dan ticari tarım yapılan bölgelere çalışmaya giden, sayıları milyonları bulan, “tehlikeli Kürt, Doğulu” olarak görülen tarım işçilerinin emeği saklıdır.

Kapitalizmin tarımda gelişmeye başladığı erken dönemlerden bu yana etkili olan mülksüzleşme ve işçileşme süreçlerinin değişen ve süreklilik gösteren özellikleri; Osmanlı'nın Son Dönemi, Cumhuriyetin Kuruluş Yılları, İkinci Dünya Savaşı Sonrası ve 1980 Son-rası olmak üzere dört ayrı dönem altında incelenmiştir. Sakarya'nın pazara yönelik fındık üretiminin yapıldığı tarımsal alanlarında yapılan saha araştırması sayesinde tarımda işçileşme süreçlerinin çeşitli uğrakları daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Tarımda işçileşme sürecinin güncel boyutları, işçilerin ucuz ve kitlesel işgücü imkanı olarak tarımsal sermaye tarafından üretim sürecine nasıl içerildiği ve etnik ayrışmaya bağlı sosyal dışlama süreçlerinin işçilerin yaşam ve çalışma koşullarını nasıl şekillendirdiği soruları ekseninde aydınlatılmaya çalışılmıştır.

İÇİNDEKİLER

TABLOLAR LİSTESİ
ŞEKİL LİSTESİ
KISALTMALAR LİSTESİ
TEŞEKKÜR
GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM
DÜNYA TARIMINDA MEVSİMLİK İŞGÜCÜNÜN GENEL DURUMU VE KIRSAL DÖNÜŞÜM SÜREÇLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR VE SÜREÇLER

KIRSAL DÖNÜŞÜM SÜREÇLERİ VE TARIMDA İŞÇİLEŞME
Tarımda Kapitalist Dönüşüm ve Köylülüğün Tasfiyesi
Feodal Çiftliklerden Kapitalist Çiftliklere Kırda Mülksüzleşme ve İşçileşme
Tarım Tartışmaları Işığında Ücretli Emeğin Artan Önemi

İKİNCİ BÖLÜM TARIMDA İŞÇİLEŞMENİN TARİHSEL BOYUTU OSMANLI İMPARATORLUĞU'NUN SON DÖNEMİNDE TARIMDA ÜRETİM İLİŞKİLERİ VE İŞÇİLEŞME SÜREÇLERİ
Küçük Köylülük ve Çiftlikler
Dünya Ticaretinin Etkileri ve Mülkiyet İlişkilerinde Dönüşüm
Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Dönemlerinde Tarımda İşçileşme
Çukurova'da Mevsimlik İşçilik
Batı Anadolu'da Mevsimlik İşçilik

CUMHURİYETİN KURULUŞ DÖNEMİNDE TARIMDA İŞÇİLEŞME
Cumhuriyetin Kuruluş Döneminde Tarım Politikaları
Cumhuriyetin Kuruluş Yıllarında Tarımda Mülkiyet İlişkileri
Taşrada Eşitsiz Güç İlişkileri ve Köylülüğün Mülksüzleşmesi
Cumhuriyetin Erken Yıllarında Mevsimlik Tarım İşçiliği

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEM: KÜÇÜK KÖYLÜLÜĞÜN ALTIN YILLARI VE TARIM İŞÇİLERİ
Savaş Sonrası Dönemde Tarım Politikaları
Savaş Sonrası Dönemde Toprak Dağılımı ve Topraksız Köylülük
Metalaşma ve Makineleşmenin Tarımsal İstihdam Üzerindeki Etkileri
İç Göçler ve Mevsimlik İşçi Göçleri
Savaş Sonrası Dönemde Mevsimlik Tarım İşçileri
Mevsimlik İşçilerin Çalışma Koşulları
Mevsimlik İşçilerin Sosyal Güvenlik ve Sendikal Örgütlenme Durumu

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
1980 SONRASI TÜRKİYE TARIMINDA TARIMSAL DÖNÜŞÜM SÜREÇLERİ VE TARIMDA İŞÇİLEŞME: SAKARYA ÖRNEĞİ
TARIMDA NEOLİBERAL DÖNÜŞÜM
1994 Krizi Sonrası Neoliberal Tarım Politikaları
1980 Sonrasında Tarımda İşgücü Yapısının Dönüşümü

GÜNDEYDOĞU'DA GEÇİMLİK TARIMIN ÇÖZÜLMESİ VE ZORUNLU GÖÇ SONRASINDA TARIMDA İŞÇİLEŞME
1990'larda Zorunlu Göç ve Köy Boşaltmalar Sonrasında Mevsimlik Tarım İşçiliği Etnisite Bağlamında Mevsimlik Tarım İşçiliği

SAKARYA KOCAALİ'DE BİR ALAN ARAŞTIRMASI
Alan Araştırmasının Amacı ve Yöntemi
Değişen Sosyoekonomik Koşullarda Sakarya'da Fındık Üreticiliği
Ücretsiz Hane Emeğinden Ücretli İşçiliğe Fındık Üretiminde Değişen Emek Organizasyonu
Mevsimlik İşçilerin Kırdan Kopuş Süreçleri
Tarımsal Emek Piyasasının Oluşumunda Enformel İlişki Ağları: Mevsimlik İşçiler ve Dayıbaşları
Fındık Hasadında İşçi İşveren İlişkileri
Kadın İşçiler
Sakarya'ya Fındık Hasadında Çalışmaya Gelen İşçilere Yönelik Genel Algılar
Sosyal Dışlamanın Gündelik Hayatta ve Çalışma İlişkileri Üzerinde Yarattığı Çeşitli Sonuçlar

SONUÇ

KAYNAKÇA EK 1: RESİMLER EK 2: HARİTALAR ÖZGEÇMİŞ