^{#smrgKİTABEVİ} Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: Cilt 40 Tanzimat - Teveccüh -

İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Başkanı Prof. Dr. M. Akif Aydın, İslam Ansiklopedisi çalışmalarının sonuna geldiklerini ve 40. cildin yazımının bitmiş durumda olduğunu bildirerek, ''Şu ana kadar İslam dünyasında kendi kültürleriyle, kendi medeniyetleriyle ilgili bir ansiklopedi çıkmış ve tamamlanmış değil. Bu yönüyle bu ansiklopedi İslam dünyasında ilk örneğini teşkil ediyor'' dedi.

İslam Ansiklopedisi çalışmaları hakkında AA Muhabirinin sorularını cevaplayan Prof. Dr. Aydın, İslam Ansiklopedisi çalışmalara 1983 yılında Türkiye Diyanet Vakfı'nın başladığını söyledi.

Daha öncesi Batıda 1900'lü yılların başında bugünkü şekliyle 5 ciltlik bir ansiklopedinin yayınlandığını anlatan Aydın, bu 5 ciltlik ansiklopediyi, Milli Eğitim Bakanlığı'nın Türkçe'ye tercüme ve tamamlanması vazifesini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne verdiğini, Edebiyat Fakültesi'nin de bu 5 cilde, Türk Tarihi ve Türk Edebiyatı ile ilgili maddeleri ekleyerek 15 ciltlik bir ansiklopedi çıkardığını anlattı.

Aydın, ikinci bir edisyon olarak da 11 ciltlik ansiklopedi daha çıktığını kaydederek, ''Bu 11 ciltlik ansiklopedi tabiatıyla oryantalistlerin hazırladığı, onların ihtiyaçlarına, bakış açılarına göre hazırlanan bir ansiklopedi olduğu için, bazı maddeler eksik bilgilerle donatılmış, bize göre yanlış bilgiler içeriyor. Bu nedenle Türkiye Diyanet Vakfı bir telif ansiklopedisi hazırlama düşüncesine sahip oldu'' dedi.

O zaman için böyle bir ansiklopediyi çıkarmanın cesaret istediğini ifade eden Aydın, bir hazırlık döneminin ardından, maddelerin tespit edildiğini, bir kütüphane ve dokümantasyon merkezi oluşturulmaya çalışılarak önce deneme ansiklopedisi, bir fasikül çıkarıldığını, bu fasikülün de, Türkiye'deki ilim dünyasına da dağıtıldığını ve ilim adamlarının görüşleri doğrultusunda ansiklopedinin ilk cildinin 1988 yılında çıktığını aktardı.

Yaklaşık 22 yıldır kesintisiz bir yayın söz konusu olduğunu belirten Aydın, ''Şu anda sonuna gelmiş bulunuyoruz. 40. cildin yazımı bitmiş durumda. 38. cilt zaten yayınlandı. 39. cilt matbaada basılıyor. 41. cilt üzerinde çalışmaya başladık. Toplam 43 veya 44 cilt olacak. İslam ansiklopedisi tamamlanma aşamasına gelmiş bir ansiklopedi'' dedi.

Aydın, ansiklopedinin sadece Türkiye'de değil, bütün dünyadaki bilim adamlarınca faydalanabilecek bir kaynak olduğunu ifade ederek, ''Şu ana kadar İslam dünyasında kendi kültürleriyle kendi medeniyetleriyle ilgili bir ansiklopedi çıkmış, tamamlanmış değil. Tamamlandığı zaman gerçekten Türkiye çok önemli bir işi başarmış olacak. Bu yönüyle bu ansiklopedi İslam dünyasında ilk örneğini teşkil ediyor'' diye konuştu.

TAMAMLANDIĞINDA SAHASINDA ÇOK BÜYÜK BİR BOŞLUĞU DOLDURACAK

İslam Ansiklopedisi'nin bir Türk ansiklopedisi olmadığını, bir İslam ansiklopedisi olduğunu vurgulayan Aydın, İslam dünyasının çeşitli bölgelerindeki kültür mirasının bu ansiklopedide yer aldığını ve tamamlandığında sahasında çok büyük bir boşluğu doldurmuş olacağını dile getirdi.

Ansiklopedinin genel bir ansiklopedi olduğunu, bir dini bilgiler ansiklopedisi olmadığını anlatan Aydın, ''Dini bilgiler de var fakat, bu ansiklopedi İslam kültürünün bir ansiklopedisi. Dolayısıyla edebiyattan felsefeye, tarihten güzel sanatlara varıncaya kadar, sosyal bilimler alanındaki hemen hemen bir çok bilgiyi, geçmiş İslam devletlerini, hükümdarları, devlet adamlarını, bilim adamlarını bu ansiklopedide bulabilirsiniz. Bu bir anlamda da bilim adamları ansiklopedisidir. Bunların meşhur eserleri, özellikleri, tarihi eserler, camiler, köprüler, bir kültür mirasının envanteri özelliğini de taşımakta bu ansiklopedi. Özellikle Balkanlarda bu gün kaybolmaya yüz tutan Osmanlı mirasının oldukça geniş bir envanteri bu ansiklopedide bulunabilir'' dedi.

Aydın, önümüzdeki bir buçuk, en geç 2 sene içinde ansiklopedinin tamamlanmış olacağını kaydederek, bitirdikten sonra Türkiye'nin bu birikimini dünyaya açmak istediklerini, bu amaçla, ansiklopediyi önce Arapça'ya onunla eş zamanlı olarak da İngilizce'ye tercüme edeceklerini söyledi.

ANSİKLOPEDİ ÇALIŞMALARI İLE İSAM'DA ZENGİN BİR KÜTÜPHANE OLUŞTU

Bu ansiklopedi çalışmaları ile birlikte İSAM'da zengin bir kütüphane oluştuğunu dile getiren Aydın, ''375 bin, 400 bine yakın kitap ve dergiyi içeren Türkiye'nin Sosyal Bilimler alanında tartışmasız en zengin kütüphanesine sahip olduk. 17 bin dosyayı içeren bir dokümantasyon merkezimiz oluştu. Ansiklopedide 17 bin madde var. Her madde için bir dokümantasyon poşeti oluşturduk. Zor bir çalışma sonucu sahadaki, dünyadaki bütün makaleler toplanmaya çalışıldı. Şimdi onları dijital ortama aktarmak için proje çalışması yapıyoruz. Türk bilim dünyası sadece ansiklopedimizden yararlanmıyor, kütüphanemizden ve dokümantasyon merkezimizden de yararlanıyor'' diye konuştu.

OSMANLI MAHKEME DEFTERLERİNİ TOPLUYORUZ

Aydın, İSAM'da ansiklopedi çalışmalarının yanında başka çalışmalara da başlandığına işaret ederek, Osmanlı Mahkeme Defterlerini toplayarak bir arşiv oluşturmaya çalıştıklarını anlattı.

İstanbul Mahkeme Defterleri'nin Şeriye Sicilleri Arşivi'nde 10 bin kadar olduğunu dile getiren Aydın, bu defterlerin mikrofilmlerini aldıklarını söyledi.

Aydın, topladıkları mahkeme defterlerinin sayısının 25 bine yaklaştığını belirterek, bu kaynakların Osmanlı Sosyal Tarihi, kültür tarihi, hukuk tarihi ve iktisat tarihi bakımından son derece önemli olduğunu aktardı.

Bu kaynakların dijital kopyalarını en basit şekilde erişime açtıklarını ifade eden Aydın, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ile müşterek bir proje içinde İstanbul Mahkeme Defterleri için yayına başladıklarını ve İstanbul'a ait 30 mahkeme defterini, İstanbul'un kültürünü ortaya koymak için yayınladıklarını söyledi.

Prof. Dr. M. Akif Aydın, bu defterlerde, Osmanlı toplumunda olagelen, cereyan eden her şeyi hemen hemen bütün ayrıntıları ile görmenin mümkün olduğunu dile getirdi.