^{#smrgKİTABEVİ} Tarih Araştırmalarına Bir Kaynak Olarak Akşam Gazetesi Başyazarı Necmeddin Sadık (Sadak) Bey'in Lozan Mektupları -

Her konferansta böyle midir? Bilmem. Fakat Lozan'da siyasi memur kadar iş adamı var. Bazil Zaharov'un adamlarından, Paris Borsası'nın simsarlarına, şimendüfer, maden imtiyazcılarından kredi teklif edenlere kadar bin çeşit insan sabahtan akşama kadar Lozan Palas'ın holünde dolaşıyor. Daha birçok insanlar görüyorum ki nereden ve niçin geldiklerini, ne işle meşgul olduklarını, hangi esrarengiz menbâlardan dökülen altınları sarfettiklerini anlamak mümkün değildir. Bunların haricinde ellerinde bir talep arzuhaliyle gelen, meçhul memleketlerin ve meçhul iklimlerin hiç beklenmeyen ve tanınmayan temsilcileri var ki, gece gündüz buralarda bekleşiyorlar. Demek ki her uluslararası konferans, birtakım milletlerin parasıyla seyahat etmek isteyenlere gayet iyi bir fırsat teşkil ediyor.

Esasen konferans celceleri haricinde çeşitli devletlerin temsilcileri arasında sürekli hususi temaslar meydana geliyor ve ihtimal ki en önemli meselelerin esası bu görüşmeler esnasında hazırlanıyor… Şurası da muhakkaktır ki, asıl büyük meseleler konferans celselerinde veya tâlî komisyon müzakerelerinde konuşulmuyor, en çetin noktalara önce hususi temaslarda el uzatıyorlar.