^#smrgSAHAF Siyasi İktidarın Denetlenmesi - Dengelenmesi ve Yargı -

Anayasalar esas olarak hukuki metinler olmalarına rağmen siyasi süreçlerden bağımsız değerlendirilemez. Anayasaların bir hukuk metni olarak (temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması, devlet organlarının yapısı, kuruluşu, işleyişi, görev ve yetkilerine dair usul ve esasların belirlenmesi gibi) yerine getirdikleri işlevler yanında, siyasi alanda siyasi sistemin unsurları arasında bir denetleme ve dengeleme ağı kurmak gibi çok önemli bir işlevleri daha vardır. Genel olarak denge kavramı, özel olarak toplum ve devlet hayatındaki denge ilkçağlardan günümüze insanların zihnini meşgul eden temel meselelerden birisidir. Bir sistemde, sistemi farklı yönlere itecek, çekecek veya sürükleyecek güçler bulunması durumunda bu güçler arasında bir dengenin tesis edilmesi şarttır. Aksi takdirde sistemi oluşturan unsurların savrulması, yalpalaması ve nihayetinde sistemin tümüyle çökmesi kaçınılmazdır. Fizik biliminin ortaya koyduğu bu gerçekler bireyler, toplumlar, hatta anayasal sistemler için de geçerlidir; anayasal sistemdeki güçler arasında bir denetleme ve dengeleme ağı kurulmadığı takdirde toplum açısından huzur ve güvenden, devlet açısından ise istikrar ve etkinlikten söz etmek mümkün olmayacaktır. Kısacası, aynen bireyler ve toplum için olduğu gibi devlet için de denge erdemdir.

BİRİNCİ BÖLÜM
SİYASİ İKTİDARINDENETLENMESİ VE DENGELENMESİ
I. -Siyasi İktidarın Tanımı ve Sınırlanması Gereği-3
II. -Demokratik Rejimlerde Siyasi İktidarın Sınırlanması Sorunu-7
A. -Dikey Sorumluluk Mekanizmaları: Demokratik Rejimin Doğasından ve İşleyişinden Kaynaklanan Denetleme-Dengeleme Unsurları-10
1. -Seçimler-10
a. -Vatandaşların Elindeki En Etkili Araç: Geri Çağıma Kurumu-13
b. -Değerlendirme: Bir Denetleme-Dengeleme Aracı Olarak Seçim-15
2. -Siyasi Partiler, Sivil Toplum Örgütleri ve Medya-16
a. -Parlamenter Muhalefet-18
b. -Seçim Sistemi ve Parlamenter Muhalefet-21
c. -Muhalefetin Anayasal Statüsü-22
d. -Sivil Toplum-24
e. -Yasama Organının Sivil Toplum Tarafından İzlenmesi ve Denetlenmesi: -Milletvekili İzleme Komiteleri- Örneği-24
f. -Yerel Yönetimlerin Sivil Toplum Tarafından Denetlenmesi: Dünyadan Çeşitli Örnekler-25
g. -Medya-27
B. -Harici Hesap Verebilirlik: Uluslararası Denetim Mekanizmaları-28
C. -Yatay Hesap Verebilirlik: Anayasal Denetleme-Dengeleme-30
1. -Çağdaş Demokratik Anayasal Sistemlerde Devletin Organizasyon Şeması ve Denetleme-Dengeleme-31
2. -Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ve Siyasi İktidarın Denetlenmesi ve Dengelenmesi: -37
3. -Kuvvetler Ayrılığı ve Denetler-Dengeler Sisteminin Düşünsel Temelleri-38
a. --Yasa- Kavramı ve Kuvvetler Ayrılığı-38
b. -Antik Yunan'dan 1787 Amerikan Anayasası'na Denetleme ve Dengeleme Düşüncesi-40
aa. -İlkçağ-42
aaa. -Platon-43
bbb. -Aristoteles-48
ccc. -Platon ve Aristoteles'in Denetleme-Dengeleme Teorisine Katkısı-51
ddd. -Polybios-51
eee. -Cicero-53
bb. -Ortaçağ-53
aaa. -Aquinum'lu Thomas-54
bbb. -Pizan'lı Christine-54
ccc. -Padua'lı Marsillio-56
ddd. -Machiavelli-57
cc. -James Harrington ve Sonrası-59
aaa. -Thomas Hobbes ve James Harrington'ın Fikirlerinin Karşılaştırması-60
bbb. -Locke-63
ccc. -Montesquieu-64
dd. -Montesquieu'den Newtoncu Anayasacılığa-66
aaa. -Newtoncu Anayasacılık veya Siyasi Newtonculuğun Düşünsel Temelleri-67
bbb. -Newtoncu Düşüncenin Sonuçları-68
ccc. -1787 Amerikan Anayasası ve Siyasi Newtonculuk-69
ddd. -Organik ve Mekanik Metaforlar-70
ee. -Değerlendirme-72
III. -Günümüzde Kuvvetler Ayrılığı ve Denetler-Dengeler Sisteminin Uygulamasına Eleştirel Bir Bakış ve Yargının Önemi-73
A. -Başkanlık Sisteminde Denetleme-Dengeleme Ağı-73
B. -Parlamenter Sistemde Denetleme-Dengeleme Ağı-74
C. -Yarı-Başkanlık Sisteminde Denetleme-Dengeleme Ağı-74
D. -Günümüzde Kuvvetler Ayrılığı ve Yargı-75

İKİNCİ BÖLÜM
SİYASİ İKTİDARINDENETLENMESİ-DENGELENMESİ VE YARGI
I. -Hukuk Devleti İlkesi ve Siyasi İktidarın Denetlenmesi ve Dengelenmesi-77
A. -Anayasanın Üstünlüğü-79
B. -Yasaların Anayasaya Uygunluğunun Siyasi Denetim-83
1. -İsveç Örneği-83
2. -Türkiye'de Yasaların Anayasaya Uygunluğunun Siyasi Denetimi-84
a. -Meclis Başkanlığı, Yasama Komisyonları ve Meclis Genel Kurulu-85
b. -Bir Denetleme-Dengeleme Unsuru Olarak İkinci Meclis-86
c. -Bir Denetleme-Dengeleme Unsuru Olarak Cumhurbaşkanı-88
d. -Siyasi Denetimin Değerlendirmesi-89
C. -Yasaların Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi-90
1. -Yargısal Denetimin Zamanı, Yolları, Kapsamı ve Sonuçları-91
a. -Yargısal Denetimin Zamanı-91
b. -Yargısal Denetimin Yolları-94
c. -Yargısal Denetimin Kapsamı-99
d. -Yargısal Denetimin Etkileri ve Sonuçları-103
2. -Anayasa Mahkemelerinin Anayasaya Uygunluk Denetimi Dışındaki Görev ve Yetkileri-106
3. -Anayasa Yargısının Kurumsal Yapısı-109
a. -Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Belirlenmesi-109
aa. -Anayasa Mahkemesi'ne Cumhurbaşkanı Tarafından Seçilecek Üyeler-113
bb. -Anayasa Mahkemesi'ne TBMM Tarafından Seçilecek Üyeler-115
cc. -Anayasa Mahkemelerine Üye Olabilmek İçin Adaylarda Aranan Nitelikler-116
b. -Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Görev Süresi-117
4. -Anayasa Yargısının Meşruiyeti ve Yargısal Aktivizm Tartışmaları-118
a. --Yargıçlar Hükümeti-, -Yargısal Aktivizm--119
b. -Yargısal Aktivizm Örnekleri: Macaristan ve Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemeleri-120
c. -Değerlendirme-122
II. -Denetleme ve Denetlemenin Önkoşulu: Yargının Bağımsızlığı-125
A. -Çeşitli Boyutlarıyla Yargının Bağımsızlığı Kavramı-127
1. -Dış Bağımsızlık ve İç Bağımsızlık-127
2. -Bireysel Bağımsızlık ve Kurumsal Bağımsızlık-128
3. -Yargıya Yönelik -Uygunsuz- Etki ve Müdahalelere Örnekler-129
a. -Hukuk-dışı Yollarla Yargının Baskı Altına Alınması-129
b. -Otoriter veya Totaliter Rejimlerde Yargının Konumu-130
c. -Anayasal ve Yasal Yetkilerin Kullanılması Yoluyla Yargının Baskı Altına Alınması-131
4. -Yargının Bağımsızlığı ve Yargının Tarafsızlığı Arasındaki İlişki-132
5. -Yargının Tarafsızlığının Önemi-134
6. -Yargıçların Sorumluluğu veya Yargının Hesap Verebilirliği-135
7. --Doğal Yargıç- İlkesi ve Yargının Bağımsızlığı-136
8. -Yargının Bağımsızlığı ile Yargının Meşruiyeti Arasındaki İlişki-137
B. -Yargı Bağımsızlığına İlişkin Temel İlkeler, Kurumlar ve Uygulamalar-137
1. -Yargıç Adaylarının Nitelikleri-141
2. -Yargıçların Atanmaları-142
3. -Yargıçların Yükseltilmeleri-143
4. -Yargıçların Atanmalarında ve Yükseltilmelerinde Esas Alınacak Ölçütler-144
5. -Türkiye'de Yargıç Adaylarının Nitelikleri, Yargıçların Atanması ve Yükseltilmesi-145
6. -Tayin ve Nakil-146
7. -Disiplin İşleri, Görevden Uzaklaştırılma ve Görevden Alınma-147
8. -Yargıçların Görev Süresi-151
9. -Yargıçların Özlük Hakları-152
D. -Değerlendirme-154
III. -Yargının Bağımsızlığı ve Yüksek Yargı Kurulları-154
A. -Yüksek Yargı Kurulu Modelleri-157
B. -Yargı Bağımsızlığı İlkesi Bağlamında Yüksek Yargı Kurullarının Oluşumu ve Kurumsal Özellikleri-159
1. -Yüksek Yargı Kurullarının Kimler İçin Yetkili Olacağı Sorunu-161
2. -Yüksek Yargı Kurullarının Oluşumu-162
a. -İlk derecede Görev Yapan Yargıç ve Savcılara Temsil Olanağı Verilmesi-166
b. -Yargıç Olmayan Kişilere Kurulda Yer Verilmesi-167
c. -Yüksek Yargı Kurulu Üyelerinin Seçimi-168
aa. -Yargıç Üyelerin Seçimi: -168
bb. -Yargıç Olmayan Üyelerin Seçimi: -169
cc. -HSYK Üyelerinin TBMM Tarafından Seçilmesine İlişkin Tartışmalar-169
dd. -Doğal (ex officio) Üyeler: -170
d. -Yüksek Yargı Kurullarının Üye Sayısı ve Üyelerin Görev Süreleri-174
e. -Yüksek Yargı Kurullarının Daireleri ve Sekretaryaları-175
3. -Yüksek Yargı Kurullarının Kararları-176
4. -Değerlendirme-177
IV. -Genel Olarak Yargı Alanına ve Özel Olarak HSYK'ya İlişkin 2014 Yılında Yapılan Değişiklikler ve İlgili AYM Kararının Değerlendirmesi-177
A. -6524 Sayılı Yasanın -Yok-luğuna İlişkin Tartışmalar-178
B. -Hakimlerin ve Savcıların Yurtdışında Eğitimleri ve Yurtdışında Görevlendirilmeleri ile İlgili Düzenleme-180
C. -Hakimlerin ve Savcıların Meslekiçi Eğitimlerinin Adalet Akademisi'ne Bırakılması ile İlgili Düzenleme-184
D. -Adalet Akademisi Kanununda Yapılan Değişiklikler-185
E. -Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile İlgili Düzenlemeler-190
1. -HSYK Üyelerinin Seçimi: -205
2. -HSYK Genel Sekreterinin Seçimi-208
F. -Geçici Maddelerle Getirilen Düzenlemelerle İlgili Sorunlar-210
SONUÇ-215
KAYNAKÇA-217