^{#smrgKİTABEVİ} Osmanlı Mizah Basınında Batılılaşma ve Siyaset 1870 - 1877 -

Son yıllarda tarihçilikte gelişen farklı yaklaşımlar, farklı kaynaklara yönelme olgusunu da beraberinde getirdi. Bu nedenledir ki daha önceden edebiyat tarihçilerine ve kısmen etnologlara bırakılan mizah araştırmaları artık tarihçilerin de ilgi alanına girmeye başlamıştır. Dolayısıyla mizah ve mizah basını tarih araştırmaları açısından vazgeçilemez bir kaynak özelliği niteliğindedir. Osmanlı mizahı, konu olarak henüz tüketilmiş değildir. Aksine konu, sunduğu zengin malzemeyle araştırmaya açık bakir bir alan görünümündedir. Yazılarıyla ve karikatürleriyle Osmanlı mizah basını, dönemi resmeden bir içeriğe sahiptir. Bu özellik sayesindedir ki kimi Osmanlı aydınlarının siyasal ve ekonomik pek çok olayı nasıl algıladıklarını ve yorumladıklarını daha sarih bir şekilde görebiliyoruz. Ayrıca gündelik hayatın dokularına nüfuz eden bir bakışla kaleme alınan yazılarda ve karikatürlerde ‘sıradan' insanın tarz-ı hayat'ını bulmak çarpıcıdır. Cemil Meriç'in deyimiyle "dergi ve gazete bir devrin çehresini makyajsız olarak terlik ve sabahlığı ile teşhir eder." Bu yanıyla sosyal tarihin gizli kalmış yanlarının açığa çıkartılabilmesi de mümkündür.

Kitap 1870-1877 dönemi Osmanlı mizah basınında yer alan "Şark meselesi", "kapitülasyonlar", "ilk mebus seçimleri", "Kanun-ı Esasi", "moda ve kadın", "terakki-i medeniyet" (batılılaşma) gibi temalar üzerinden memleket meselelerine karikatüristlerin ve yazarların bakışını merkeze alarak yapılan ilk araştırmalardan biridir. Diğer bir deyişle döneme damgasını vurmuş Diyojen, Çaylak, Hayal, Çıngıraklı Tatar, Kahkaha gibi olgusal malzemelerle doğrudan temas kurarak karikatür ve mizahın zevkli ve renkli penceresinden döneme panaromik bir şekilde bakmayı deneyen bir çalışmadır.

İçindekiler
ÖNSÖZ
GİRİŞ
I. BÖLÜM: MİZAHIN TARİHSEL SERÜVENİ
II. BÖLÜM: BATILILAŞMA: ISLAHATLARLA BAŞLAYAN ZORUNLU YOLCULUK
Tanzimat ve Osmanlı Modernleşmesi
Efkâr-ı Umûmiye
Basın ve Sansür
III. BÖLÜM: DİYOJEN VE ÇAYLAK
Diyojen (1870-1873)
Çaylak (1876-1877)
IV. BÖLÜM: DİYOJEN VE ÇAYLAK'TA MİZAH TEMATİĞİ
Mizah ve Siyaset
V. BÖLÜM: "MEDENİYET": DEĞİŞEN HAYATLAR, "İLLET-İ FRENGİ"
Batılılaşma -"Terakki-i Medeniyet" ve Alafranga Hayat Tarzı
Moda ve Kadın
VI. BÖLÜM: "AĞIR KONULAR": MEMLEKET MESELELERİ VE MİZAH
Şark Meselesi
Kapitülasyonlar, Beyazadamın"Uygarlık" İhracı, Demiryolları, Tütün Rejisi
Dış Borçlanma, Sarraflar ve Borsa Hareketleri
Âli Paşa'nın Siyasi Vasiyetnamesi SONUÇ
KAYNAKÇA
EKLER
EK-1: İrade Dahiliye Çaylak ve Hayal mizah gazetelerinin isimlerinin tahviline dair belge
EK-2: Teodor Kasab'ın Napoli'de olup olmadığına dair Roma Sefarethanesinden Hariciye'ye gönderilen belge
EK-3: Ebüzziya'nın Teodor Kasab'ın İstanbul‘a avdeti ile ilgili olarak II. Abdülhamit'e yazdığı mektubun sureti
EK-4: Hariciye Nezareti'ne Roma'dan gelen ve Teodor Kasab'ın fiziki tariflerinin yapıldığı belge
EK-5: Diyojen'de çıkan "Birisi Mütaassıb İki Zat Beyninde" başlıklı yazı
EK-6: Diyojen'de yayımlanan ve Viyana'daki sergiye gönderilecek olan eşyanın listesi
EK-7: Paris'te 1878 senesinde açılacak sergiye Çaylak tarafından gönderilecek eşya listesi
EK-8: Çaylak'ta yayımlanan "Ahlak-ı Cedide"başlıklı yazı
EK-9: Diyojen'in kapak sayfası
EK-10: Çaylak'ın kapak sayfası
DİZİN