^{#smrgKİTABEVİ} Osmanlı Devleti'nde Baruthane-i Amire - 18. Yüzyıl - 2006

Yüzyıllardan Önce Osmanlı Baruthaneleri

İstanbul Baruthaneleri

İstanbul Dışındaki Baruthaneler.

Kale Baruthaneleri

Özel Baruthaneler.

Baruthane-i Âmirenin Kuruluşu ve Teşkilatı

Baruthane-i Âmire'nin Mali Kaynakları

Barut Üretiminde Kullanılan Hammaddeler ve Malzemeler

Üretim ve Tüketim.

Sonuç Daha önce Tersâne, Defterhâne ve Tophâne gibi kurumların XVIII. yüzyıl öncesi yapıları aydınlatıldığından hiç ele alınmamış bir konu olan Baruthâne-i Âmire'nin kurumsal yapısı ortaya konmaya çalışılmıştır. Özet: Askerî teknolojide kendi kendine yetme ilkesi il hareket eden Osmanlı Devleti, XV. yüzyıl ortalarından itibaren merkezi üretim yapan baruthaneler kurmaya başlamışlardır. Baruthane-i Âmire nitelemesi de 1700 yılında üretime başlayan ve devletin barut ihtiyacının öenmli bir bölümünü yüzyıllarca karşılayan Bakırköy'deki baruthane için kulanılmıştır. Bu çalışmada, bu kurumun yapısı, personeli, mali ve hammadde kaynakları, kurumda gerek duyulan malzemeler ve bunların temini, barut üretimi ve tüketimi hususları bilhassa arşiv kaynaklarına dayanılarak sunulmuştur. İçindekiler: İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ KISALTMALAR KONU ve KAYNAKLAR GİRİŞ XVIII. YÜZYILDAN ÖNCE OSMANLI BARUTHANELERİ A-İSTANBUL BARUTHANELERİ 1-Atmeydanı Baruthanesi 2- Kâğıthane Baruthanesi 3- Okmeydanı Baruthanesi 4- Şehremini Baruthanesi B- İSTANBUL DIŞINDAKİ BARUTHANELER 1- Gelibolu Baruthanesi 2- Selanik Baruthanesi 3- Bağdat Baruthanesi 4-Budin Baruthanesi 5- İzmir Baruthanesi 6- Mısır Baruthanesi 7-Temeşvar Baruthanesi 8-Bor Baruthanesi C-KALE BARUTHANELERİ D- ÖZEL BARUTHANELER BİRİNCİ BÖLÜM BARUTHÂNE-İ ÂMİRE'NİN KURULUŞU VE TEŞKİLÂTI A- BARUTHÂNE-İ ÂMİRE'NİN TARİHÇESİ B- BARUTHÂNE-İ ÂMİRE BİNALARI 1-Kalhaneler 2- Sergihâne 3- Perdahthâne 4- Hamam 5- Mahzen, Nöbet Kuleleri ve Cami 6-Ahır C- BARUTHÂNE-İ ÂMİRE PERSONELİ 1- İdarî Personel a- Nazır b- Barutçubaşı c- Ruznamçeci d-Mübaşir e- Katip f- Zabitler 2- Teknik Personel a- Barutçu Neferleri b- Kükürtçüler c-Vezneciler d- Perdahtçılar, Çarkçılar, Kömürcüler e- Demirciler(Ahengirân) f-Kazancılar (Kazgancılar) g- Marangoz 3- Diğer Görevliler a- İmam ve Müezzin b- Seyis c- İskender Çelebi Bahçesi Ustası d-Hamallar e-Mavnacılar f-Baltacılar g-Nalbant h- Bekçiler ı- Saka ÎKİNCİ BÖLÜM BARUTHÂNE-İ ÂMİRE'NİN MALİ KAYNAKLARI A-AVARIZ GELİRLERİ 1-Avarız Bedeli 2-Nüzul Bedeli B-CİZYE GELİRLERİ C-MUKATAA GELİRLERİ 1-Âdet-i Ağnam Mukataası 2- Resm-i Dönüm Duhân (Tütün) Mukataası D-GÜMRÜK GELİRLERİ E-BEDELİYELER G- BEDELCİ TIMAR GELİRLERİ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BARUT ÜRETİMİNDE KULLANILAN HAMMADDELER VE MALZEMELER A-HAMMADDELER 1- Güherçile 2-Kükürt 3- Odun Kömürü 4-Odun 5-Tuz B-HAMMADDE TEMİNİ 1- Güherçile Temini 2- Kükürt Temini 3- Odun Kömürü Temini 4- Odun Temini C- HAMMADDE TEMİNİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER 1- Güherçile Temininde Karşılaşılan Güçlükler a- Güherçile ve Barut Kaçakçılığı b-Nakliye Güçlükleri c- Mubayaacıların Neden Olduğu Problemler d- Halkın Barut Üretmesi e-Yerel Yöneticilerin Çıkardığı Güçlükler 2- Kükürt ve Odun Kömürü Temininde Karşılaşılan Güçlükler D-MALZEMELER 1- Barut İmaliyle İlgili Malzemeler a-Varil b-Deri (Meşin) c-Tekne d-Demir(Ahen) e- Bakır(Nühas) f- Kereste g-Yelken Bezi h-Fıçı ı- Kalbur (Gırbal) i- Kova (Gerdel) j-Elek k- Çanak 2- Diğer Malzemeler a-Arpa b- Saman c- Nal ve Çivi (Mıh) d- Koşum Kayışı e-Yağ f- Urgan g-Çul h-Yular ı- Köstek, Kaşağı ve Semer i- Sabun j- Çuval k- Çivi (Mismâr) 1-Kürek DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÜRETİM VE TÜKETİM A-ÜRETİM 1- Barut Üretim Yöntemleri 2- Barut Üretim Teknolojisi ve Kalitesi a- Üretim Teknolojisi b- Üretim Kalitesi c- Barut Kalitesini Artırmaya Yönelik Çabalar ve Azadlu Baruthanesi'nin Kuruluşu 3-Barut Üretim Miktarları ve Maliyet.... 4-Barut İthali B-TÜKETİM 1- Sefer İhtiyaçları 2- Kurumların İhtiyaçları 3- Donanma 4- Kalelerin İhtiyaçları 5- Diğer İhtiyaçlar SONUÇ BİBLİYOGRAFYA DİZİN EKLER EK 1: DİPNOTLARDA KULLANILAN DEFTER ve BAZI BELGELERİN KAPSADIĞ I TARİHLER EK 2: III. SELİM DÖNEMİ BARUTHÂNE-İ ÂMİRE'NİN DÜZENLENMESİ EK 3: PARA, AĞIRLIK VE HACİM BİRİMLERİNİN KARŞILIKLARI EK 4: BELGELER EK 5: RESİMLER EK 6: KROKİ VE HARİTALAR