^#smrgSAHAF Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Bahailik Hareketi -

Tarihi olayların temelinde ve gelişiminde sosyal, kültüre) ve dinî hareketlerin önemli payı vardır. Bu durum, devletler arası ilişkilerde olduğu gibi sınırları belli bir kültürle şekillenen milletlerin tarihinde de kendini gösterir. Dolayısıyla doğru bir siyaset, medeniyet ve kültür tarihi değerlendirmesi yapabilmek, olayların seyrini az veya çok etkileyen farklı düşünce akımlarının iyi bilinmesiyle yakından ilişkilidir.

Bahâîliğin, tek başına ele alındığında söz konusu anlamda fazla bir etkinliğinin olmadığı söylenebilir. Ancak aynı türden iddialarla ortaya çıkmış benzer bazı hareketlerin varlığı da bir gerçektir. Aynı nedenler her zaman aynı sonuçları doğurmasa da benzer sonuçlar çoğu zaman benzer nedenlere dayanırlar. Benzer düşünce biçimlerinin tarihi içindeki ortak konumlarının tesbit edilmesi ve günümüz için anlamlandırılması bu açıdan önemlidir.

Bahâîlikle ilgili mevcut kaynaklar ve incelemeler, salt bilgi elde etmek için yeterli olmakla birlikte hareketin, özellikle Osmanlı toplumunda gördüğü sivil ve resmî tepkinin mahiyeti hakkında yeni bilgi kaynaklarına ihtiyaç vardır. Diğer taraftan asırlarca bir çok farklı dini ve kültürü bünyesinde barındırmış olan Osmanlı'nın, çok aşırı görüşlere sahip böyle bir oluşuma karşı ortaya koyduğu tavır, benzer hareketlere karşı nasıl davranılacağı konusunda günümüze ışık tutabilir. Bu düşüncelerle Bahâîlik hareketinin târihî gelişimini, arşiv belgeleri ışığında ve diğer kaynakların desteğiyle incelemeye çalıştık. Bir yüksek lisans tezi olan bu araştırma, bazı rötuşlar yapılarak basılmıştır. (Önsözden)