^{#smrgKİTABEVİ} Ermeni Komitelerinin Emelleri ve İhtilal Hareketleri / Meşrutiyetten Önce ve Sonra -

1915 yılında Anadolu'da Ermeni isyanlarının yayılması ve Osmanlı Devleti'nin varlığını tehlikeye düşürmesi, devletin yasal hakkını kullanarak isyanları bastırması, Ermeni komitecilerini saf dışı bırakması, çetelerin silah kaynaklarını kurutması, Birinci Dünya Savaşı içinde bulunan ülkenin, bazı bölgelerdeki vatandaşlarını savaştan etkilenmemesi için ve geçici olarak başka yörelere yerleştirmesi gibi tedbirlere başvurmasını gerektirdi.

Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından önce Ermenilerle hiç mi hiç ilgilenmeyen, hatta Ermeniler ve Ermenilik hakkında doğru dürüst bilgi sahibi bile olmayan Fransa ve İngiltere, her zamanki sömürgeci anlayışları ile "hasta adam" olarak gördükleri Türkiye'den pek çok menfaat elde edebileceklerini hesaplayarak Ermenileri Osmanlı Devleti aleyinde kullanmaya, maddi ve manevi destek vermeye başladılar.

Kendi tarihlerinde, sömürdükleri uluslara yaptıkları kötü muameleleri ve mezalimi unutup Osmanlı Devletini suçlamaktan geri kalmayan İtilaf Devletleri, bu yetmiyormuş gibi Osmanlı Devleti'ne ortaklaşa bir ültimatom da vererek Anadolu'da meydana gelen üzücü olaylardan Osmanlı Devleti'ni ve devlet görevlilerini sorumlu tuttular.. Ermeni isyanlarının perde arkasını, isyanların Türkiye'deki tahribatını hem kendi vatandaşlarına hem de dünya kamuoyuna duyurmak üzere belgesel bir kitap hazırlanmasını uygun gören Osmanlı Devleti, bu görevi Hariciye Nezareti (Dışişleri Bakanlığı)ne verdi. Bir komisyon tarafından hazırlanan "Ermeni Komitelerinin Amalî ve Harekât-ı İhtilâliyyesi, Meşrutiyetten Evvel ve Sonra" (İstanbul, Matbaa-yı Âmire, 1332/1916) ve Ermeni Komitelerinin Emelleri ve İhtilal Hareketleri, Meşutiyetten Önce ve Sonra" adıyla günümüz Türkçesine çevrilip sadeleştirilen bu kitap, Ermeni komitelerinin oluşumunu, çetecilerin kimliklerini, çıkardıkları isyanları, İtilaf Devletleri tarafından desteklenişlerini, bu devletlerin Türkiye üzerindeki emellerini, çetelerin silahlanışını ve bunların yaptığı toplu kıyımları, işkenceleri ve tahribatı açıklayan bir "belgeler mecmuası" niteliğindedir.