^#smrgSAHAF Edebi ve Manevi Dünyası İçinde Fatih -

Şu noktayı belirtmek lazımdır ki, kitabın planı hükümdarın fikir, san'at, idare ve siyâset muhitini teşkil etmiş olan bu yardımcı şahsiyetlerin beyânında da hazırlanmış olmadığından, herbirinden, ancak bu kıymetleri değerlendirecek kadar bahsetmek zorundayız. Yoksa, kendi sahalarının hemen rakîbsiz birer üstâd ve kahramanı olan bu fikir, san'at ve devlet adamları, başlı başına bir etüd mevzuu olmuş ve olacak eşsiz örneklerdir. Faraza bir Ahmed Paşa, bir Mahmud Paşa, bir Molla Gûrânî, bir Molla Lûtfî, haklarında değil bir kaç satır, bir kaç kitap yazılmaya lâyık olan hakîkî ve katışıksız değerlerdir. Kaldı ki Fâtih Sultan Mehmed denilen o fikir ve fiil cihanının etrafında sığ ve tüy kabası sahtelerin tutunabilmesi zâten hatıra gelemiyeceğinden, etrafının binler ve binlerce ağır çeken değerlerle örgülenmiş olması pek tabiîdir.

İşte biz de bu etüdümüzde başta babasının, hocalarının, mürşidinin, ilim, san'at ve idare muhitinin içinden, duraklamaksızın geçerek, şahsiyetinin zihnî ve rûhî sonsuzluğuna doğru yol almağa çalıştık. Fakat kütle karşısında mes'ul ve muhatap fikir ve aksiyon adamı Fâtih'i araştırmak ve onun manevî ve edebî büyüklüğü içine dalmak isterken de, mümkün mertebe teferruat çalılığına takılıp kalmamağa gayret ettik. Bu yüzden de, mevzuun bütünlüğünü ve hükümdarın şahsiyetiyle irtibat ve alâkayı göz Önünde bulundurmağa çalışarak, merkezle çevre arasındaki mesafenin kısa tutulması adetâ bir zaruret oldu.

Bu arada okuyucularımızın müsamaha ve iyi niyetlerine şunu da arzetmek isteriz ki, Fâtih Sultan Mehmed gibi bir hümanist ve idealist cihangirin zihnî ve derûnî târihi içinden kendimize yol açıp mesafe aşmak mevzuundaki kifayetsizliğimizle beraber, bu seferin, kısa bir zaman içinde tamamlanmak zarureti de, noksan ve hatâlarımızın diğer bir sebebini teşkil etmiştir. (Önsözden)