^{#smrgKİTABEVİ} Dünden Bugüne Aile, Kent, Nüfus -

Türkiye'nin 1980'lerden günümüze geçirdiği değişim sosyal, kültürel, iktisadi ve tarihsel sonuçlar üretiyor. Toplumsal yaşamda bu değişimleri ve yarattıkları etkiyi görmek mümkün. Ancak görüneni anlamak ve analiz edebilmek için alan araştırmaları, veriler ve bu bilgilerin kullanılabileceği kapsamlı bir değerlendirme çerçevesi ile tarihsel karşılaştırma imkânları da yaratmak gerekiyor. Ferhunde Özbay'ın 30 yıllık bir dönemi kapsayan makalelerinin derlendiği Aile, Kent ve Nüfus, yaşanan değişimi ve dönüşümü kavramak için bu imkânı sunuyor. Özbay'ın çalışmalarında sınıf, cinsiyet, iktidar ve emek birarada tarihsel bir perspektif içinde yer buluyor. 2015'te aramızdan ayrılan Ferhunde Özbay'ın, her biri ayrıntılı çalışmalar ve alan araştırmalarıyla geliştirilmiş makaleleri, nüfus sosyolojisini eleştirel demografiyi de içerecek şekilde ele alan perspektifleriyle “hoca”nın literatüre katkısının da etraflı bir dökümünü sunuyor.

Cumhuriyetin başından bu yana nüfus yapısındaki değişmeler, iktidarlar tarafından, sosyal ve çoğunlukla da ekonomik kaygılarla bir sorun olarak nitelendirildi. Çözüm yolları genellikle erkekleri, egemen kültürel grupları ve üst sınıfları güçlendirme yönünde oldu. İktidarların nüfus ve sosyal yapı arasındaki ilişkilerden çıkarak belirlediği “sorun” alanları buraya aldığım konulardan daha kapsamlı. Refah hizmetlerinin yeniden oluşturulması süreci ve bu süreç içinde benimsenen politikalar takip edildiğinde “nüfus mühendisliği”nin sınırsız ve ürkütücü boyutlarını görmek ve bunları sergilemek için daha çok ve daha yoğun emeğe gereksinim var. Bu kitapta sorduğum soruların ve yıllar içinde aradığım cevapların, gitgide karmaşıklaşan iktidar tekniklerine karşı yapılacak araştırmalara ilham vermesini umuyorum. - FERHUNDE ÖZBAY

YAZAR Prof. Dr. Ferhunde Özbay 71 yaşında hayata veda etti.

Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi olan Özbay, nüfus bilimleri, göç, aile, ev içi emek, sosyal tarih gibi konularda çalışıyor, feminist çalışmalara katkıda bulunuyordu. Özbay emekli olduktan sonra haftada bir gün sürdürdüğü öğretim üyeliğine bu dönem ara vermişti.

1944'te Ankara'da doğdu. Çocukluğu Ankara'da geçti. Özbay, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü'nde birlikte çalıştığı hocası Prof. Dr. Nusret H. Fişek'in 1992'deki ölümünün ardından şöyle yazmıştı:

“Bilimde yaşa ve titre göre hiyerarşi olmaması gerektiğini, özgür bir düşünme ve tartışma ortamının ne kadar geliştirici olduğunu öğrendim. Gençlere öz güven vermenin başka bir yolunun olmadığını öğrendim. Şimdi bu öğrendiklerimi öğrencilerime aktarmaya çalışıyorum ve yaşım ilerledikçe genç kuşaklarla tartışmanın bana da ne kadar yararlı olduğunu görüyorum.”

Özbay'ın bianet'te de “1930'lardan 2012'ye Nüfus Mühendisliği” ve “Çerkes Göçüyle Tetiklenen Evlatlık Uygulamaları” başlıklı iki makalesi yayınlandı.