^{#smrgKİTABEVİ} Diplomasinin Gücü: Modern Ortadoğu'nun Şekillenmesi -

Modern Ortadoğu Nasıl Şekillendi? Kırk yıldan fazla sürdürdüğü diplomasi mesleğinde çok önemli görevlerde bulunmuş emekli büyükelçi Temel İskit bu kitabında, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş döneminde başlayan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecinde biçimlenen Modern Ortadoğu'nun üzerinde yükseldiği siyasi ve ekonomik temellerin, diplomatik yollarla oluşumunu ayrıntılarıyla ele alıyor.

Yazar bu çalışmasında kendi deyişiyle, "objektif bir tarih denemesi"ne girişmiyor; bu tarihin şekillenmesinde belirleyici olan dönemin karşılıklı kurnazlıklarla dolu diplomatik yollarını, oyunlarını, Ortadoğu siyasetinin karmaşık labirentlerinde rol alan aktörleriyle birlikte ayrıntılı olarak inceliyor. Şüphesiz, bu tarihin çözümlenmesinde en bildik açıklama olan "Sykes-Picot Düzeni" ne gönderme yapmak, bütün bu karmaşık yapılanmayı sadece bu düzenin itici güçleriyle açıklamak bir kolaylık getirse de, yazara göre sorun bu kadar basit ve kestirme değildir.

Bugün Ortadoğu'da yaşananları dahi yorumlarken, bu indirgemenin dışındaki karmaşık faktörlere ve bunların yarattığı değişik dinamiklere, yerel aktörlerin politik amaçlarına, büyük güçlerin, emperyalizmin farklı dönemlerde yürüttüğü siyasetlere de bakmak gerekir.

Temel İskit, Modern Ortadoğu'nun şekillenmesinde Sykes-Picot'nun yanısıra McMahon ile Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in mektuplaşmasını, Balfour Deklerasyonu'nunu, Paris ve San Remo konferanslarını diplomatik olarak yorumlamanın zorunlu olduğunu vurgularken; Ortadoğu'da Arap milliyetçiliğini, Siyonizmin gelişimini ve Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında Almanya'nın umut bağladığı Osmanlı'nın Cihad İlanı'nı inceliyor. Diplomasinin Gücü-Modern Ortadoğu'nun Şekillenmesi'nin akıcı ve rahat bir dille yazılmış sayfalarını karıştırırken; Şerif Hüseyin'den Kral Faysal'a, Cemal Paşa'dan Lord Kitchener'e, Theodor Herzl'den Haim Weizmann'a, Mark Sykes'tan Georges Picot'ya, T.E Lawrence'den Gertrude Bell'e… uzanan birçok siyasi ve askeri aktörün bu "şekillenme"deki rollerini de ayrıntılarıyla göreceksiniz. Bu önemli eserin, bugün Ortadoğu'da yaşananları kavramada önemli bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz.

TEMEL İSKİT: 1956'da İstanbul Saint-Joseph Lisesi'nden ve 1960'ta İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. 1963'te Dışişleri Bakanlığı'nda meslek memuru olarak göreve başladı. Mesleği süresince, merkezde Dışişleri Bakanlığı'nın dış ekonomik işler dairelerinde çeşitli kademelerde görev yapan İskit, bu arada 1983-1984 yıllarında Türkiye'deki ilk Serbest Bölgeler Genel Müdürü oldu. 1982-83 yıllarında Dış Ekonomik İşlerden sorumlu Devlet Bakanı Sermet Pasin'in ve 1988-89 yıllarında da Avrupa Topluluklarından sorumlu Devlet Bakanı ve Dışişleri Bakanı Ali Bozer'in özel danışmanlığını yaptı. 1989-90'da Dışişleri Bakanlığı Avrupa Toplulukları Genel Müdürlüğü'ne getirilen İskit, 1995-1998 yılları arasında Müsteşar Ekonomik İşler Yardımcılığı görevinde bulundu.

Temel İskit, diplomatik kariyeri sırasında yurt dışında Bonn, Tahran, Kahire Büyükelçiliklerinde, Brüksel'de Avrupa Toplulukları nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği'nde ve Paris'te İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Türkiye Daimi Temsilciliği'nde görevler aldı, Roma'da BM Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) nezdinde Türkiye Daimi Temsilciliği yaptı. İskit büyükelçi olarak, 1990-1994 yılları arasında OECD nezdinde Türkiye Büyükelçi Daimi Temsilcisi ve 1998-99 yıllarında T.C. Prag Büyükelçisi görevlerinde bulundu, 1999-2002 yıllarında T.C. Brüksel Büyükelçisi ve Batı Avrupa Birliği (BAB) nezdinde Türkiye Daimi Temsilcisi olarak görev yaptıktan sonra yaş haddinden emekliye ayrıldı. 2002-2007 yıllarında Sabancı ve İstanbul Bilgi Üniversiteleri'nde uluslararası ilişkiler ve diplomasi konulu dersler veren İskit'in İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından yayınlanan Diplomasi - Tarihi, Teorisi, Kurumları ve Uygulaması adlı bir kitabı bulunmaktadır.